آینه ایرانی، بازتاب امپراتوری صفوی در فرانسۀ اوایل دورۀ مدرن پدیدآور
سوسن مخبری
ناشر انتشارات دانشگاه آکسفورد تاریخ انتشار 2019 محل انتشار US شابک 0 موضوع
تاریخ ایران
دوره (ها)
   29

توضیحات

این کتاب نقش مهم، اما نادیده گرفته شدۀ ایرانِ دورۀ صفوی را در فرانسۀ قرن هفدهم بررسی و با استفاده از منابع دیپلماتیک، داستان‌ها و تصاویر چاپی و نقاشی‎شده، این فضا را ترسیم می‌کند که چگونه فرانسوی‌ها خود را در ایرانِ آن روزگار یافتند و به بررسی این موضوع نیز می‌پردازد که چرا مونتسکیو این یافتن را به‎عنوان راهی برای اندیشیدن به مسائلی که فرانسه با آن روبه‎روست، برگزید. بسیار پیش‌تر از نامه‌های فارسیِ مونتسکیو، روشنفکران فرانسوی، دیپلمات‌ها و پاریسی‌های معمولی هم مجذوب ایران شده بودند و از عادات و مُدهای ایرانی که از طریق سفرنامه‌ها، روایات سفارتخانه‌ها و نمایش‌های هنری کشف شده بود، وام می‌گرفتند. فرانسوی‌ها، شاه عباس و جانشینان بلافصل او را پادشاهانی مبادی آداب و پرابهت، با تباری باشکوه تصور می‌کردند. ایران که به ریشه‌های باستانی و پیچیدگی فرهنگی‌اش مشهور است، به‌عنوان الگویی برای فرانسه در باب رفتارهای شایسته، شکوهمند و پادشاهی در نظر گرفته می‎شد که نمونۀ آن تصمیم لویی چهاردهم برای افتتاح سلطنتش با نقاشی ملکه‌های ایران که به پای اسکندر افتاده‌اند (1661) بود؛ نگاره‌ای با مضمونی از ایران. هنگام حکومت شاه سلطان حسین در سال 1706، تحلیل سفارت فرانسه در ایران نشان می‌دهد که نخبگان فرانسوی و صفوی شباهت‌های بیشتری را بین سلطنت‌های فرانسه و ایران دریافته‌اند. سلطنت لویی چهاردهم با سفر محمدرضا بیگ، سفیر حکومت صفویان، در سال 1715 به پایان رسید. در این بازدید، تصویرسازان بر شباهت سلطنت فرانسه به سلطنت ایرانی تأکید کردند و «پادشاه خورشید» از عظمت دربار ایران به‎عنوان راهی برای بیانِ روشنِ حکومتِ خودکامۀ خود تقلید می‎کرد. این برهۀ دیپلماتیک پیوند بین دو قدرت را بیشتر و ایران را به‎منزلۀ آینه‌ای برای مقایسه نشان می‎داد. این کتاب با پیوند دادنِ تاریخ دیپلماتیک با تاریخ فرهنگی و سایر رویکردهای علمی، شرح می‌دهد که چگونه فرانسوی‌ها از ایران برای شکل‎دادن به هویت خود استفاده کردند و درعین‌حال به تنوع و پیچیدگی روابط اروپا با کشورهای آسیایی نیز اشاره می‌کند.